Recykling w budownictwie: potencjał, który wciąż czeka na wykorzystanie

Recykling w budownictwie: potencjał do wykorzystania

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 roku w Polsce wytworzono blisko 11 mln ton odpadów budowlanych, co stanowiło aż 10% całkowitej ilości odpadów przemysłowych. Choć pod tym względem budownictwo ustępuje sektorowi górnictwa i wydobycia, nadal pozostaje jednym z kluczowych obszarów wymagających pilnych zmian w podejściu do zarządzania nimi.

- Tylko w Polsce w ramach sektora budowlanego zużywa się rocznie 228,6 mln ton materiałów, co odpowiada za 37% całkowitego śladu materiałowego kraju. Poprzez odzyskiwanie odpadów budowlanych i ich ponowne wykorzystanie możemy zmniejszyć ilość odpadów składowanych na wysypiskach oraz ograniczyć zużycie surowców pierwotnych – podkreśla Hubert Bukowski, Dyrektor ds. badań Instytutu Innowo.

Raport Europejskiej Agencji Środowiska wskazuje, że choć recykling aluminium czy szkła przyniósł już znaczące sukcesy, materiały takie jak kruszywa budowlane, drewno czy tworzywa sztuczne wciąż pozostają niewykorzystanym potencjałem. Eksperci podkreślają, że wdrożenie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) w budownictwie mogłoby znacznie zmniejszyć negatywny wpływ branży na środowisko.

Kluczem do tego są trzy podstawowe zasady gospodarki o obiegu zamkniętym w budownictwie:

• Redukcja odpadów: Optymalizacja procesów projektowych, wybór materiałów o mniejszym wpływie na środowisko i minimalizacja niepotrzebnego zużycia zasobów w celu ograniczenia powstawania odpadów.
• Ponowne wykorzystanie: Zastosowanie materiałów lub elementów konstrukcyjnych z wcześniejszych projektów w nowych realizacjach, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na nowe surowce.
• Recykling: Przekształcanie odpadów w nowe surowce lub produkty, które można następnie sprzedać lub wykorzystać w nowych projektach budowlanych.

Działanie zgodnie z tymi zasadami nie tylko wspiera środowisko, ale także może pozwolić firmom budowlanym na znaczące oszczędności finansowe, a co za tym idzie wzrost konkurencyjności.

- Dla branży budownictwa i nieruchomości zwrot ku gospodarce cyrkularnej oznacza możliwość redukcji kosztów dzięki efektywnemu wykorzystaniu materiałów, wydłużeniu cyklu życia budynków i infrastruktury oraz wprowadzeniu innowacyjnych technologii. GOZ wspiera również realizację celów zrównoważonego rozwoju, odpowiadając na rosnące oczekiwania klientów, inwestorów i regulatorów w zakresie ekologii i odpowiedzialności społecznej - mówi dr inż. Dorota Bartosz, Dyrektorka ds. Zrównoważonego Budownictwa, Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC.

Bariery na drodze do efektywnego recyklingu

Skuteczny odzysk odpadów budowlanych i ponowne wprowadzanie ich do obiegu to kluczowy krok w stronę zrównoważonego budownictwa. Wymaga to zmiany podejścia na każdym etapie procesu – od projektowania po realizację. Istotną rolę odgrywa tu kreatywność architektów i projektantów, którzy powinni uwzględniać dostępność surowców wtórnych już na etapie koncepcyjnym, a także ścisła współpraca z wykonawcami, pozwalająca na optymalizację wykorzystania takich materiałów.

Niestety, branża budowlana nadal mierzy się z licznymi wyzwaniami, które spowalniają proces recyklingu i ponownego użycia. Przeszkody te obejmują różne aspekty:

• Finansowe: Koszty związane z demontażem konstrukcji i przetwarzaniem materiałów wtórnych pozostają wysokie, co ogranicza ich opłacalność.
• Społeczne: Obawy o jakość, bezpieczeństwo i trwałość odzyskiwanych materiałów często zniechęcają inwestorów do ich stosowania.
• Technologiczne: Rozwój technologii recyklingu materiałów budowlanych postępuje zbyt wolno, by sprostać rosnącym potrzebom branży.
• Regulacje prawne: Obowiązujące przepisy w wielu przypadkach sprzyjają tradycyjnym materiałom budowlanym, co stawia produkty z odzysku na gorszej pozycji.

Przezwyciężenie tych barier wymaga wspólnych działań całej branży, większego wsparcia ze strony legislacji oraz zmiany w postrzeganiu materiałów z odzysku jako pełnowartościowej alternatywy dla tradycyjnych rozwiązań.

Nowe przepisy o segregacji odpadów budowlanych

Z dniem 1 stycznia 2025 roku w Polsce weszły w życie nowe przepisy dotyczące obowiązkowej segregacji odpadów budowlanych. Wytwórcy odpadów są zobligowani do ich selekcji na sześć podstawowych frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips oraz odpady mineralne, takie jak beton, cegła czy płytki ceramiczne.

Nowe regulacje mają na celu zwiększenie poziomu recyklingu i ograniczenie ilości zmieszanych odpadów budowlanych, które stanowią duże wyzwanie dla środowiska. Dostosowanie się do nowych przepisów będzie wymagało od firm budowlanych ścisłej współpracy z podmiotami zajmującymi się przetwarzaniem odpadów.

Technologie wspierające zrównoważone budownictwo

Przełomowe technologie cyfrowe mogą stać się narzędziem, które odblokuje potencjał ponownego wykorzystania materiałów w budownictwie. Oprogramowanie umożliwiające inwentaryzację zasobów, dokładne planowanie i wizualizację procesów zarządzania odpadami może zmniejszyć marnotrawstwo i uczynić recykling bardziej efektywnym.

Cyfrowe platformy pozwalają na monitorowanie odpadów w czasie rzeczywistym, co zwiększa przejrzystość procesów i ułatwia podejmowanie decyzji. Przyjmując zasadę, że „odpady jednej firmy są surowcem innej”, firmy budowlane mogą przekształcić odpady w cenne zasoby. To krok w stronę bardziej zrównoważonego rozwoju. Przejrzystość ta zwiększa zaufanie inwestorów, a także ułatwia uzyskanie zielonych certyfikatów, co w efekcie poprawia konkurencyjność na rynku.

- Niestety nadal zbyt często obserwujemy podążanie utartymi ścieżkami i postrzeganie odpadów budowlanych najwyżej jako materiału do wypełniania wyrobisk. Tymczasem odpowiednio przygotowany odpad budowlany jest wartościowym surowcem, który można na wiele sposobów ponownie wykorzystać osiągając przy tym korzyści finansowe – dodaje Hubert Bukowski, Dyrektor ds. badań Instytutu Innowo.

Cyfrowe wsparcie w zarządzaniu odpadami

Jednym z takich rozwiązań jest PlanRadar (wiodąca platforma do cyfrowej dokumentacji, komunikacji i raportowania w budownictwie, zarządzaniu obiektami i nieruchomościami), która wspiera firmy budowlane w zarządzaniu odpadami i recyklingiem. Oprogramowanie to umożliwia:

• Scentralizowane przechowywanie danych: Kompleksowe zarządzanie informacjami o materiałach i odpadach na jednej platformie w chmurze, dostępne w czasie rzeczywistym.
• Mobilne gromadzenie danych: Aplikacja pozwala na zbieranie szczegółowych informacji o materiałach budowlanych za pomocą urządzeń mobilnych, takich jak smartfony i tablety. Możliwe jest tworzenie list kontrolnych, dokumentowanie za pomocą zdjęć, rysunków, notatek, nagrań audio oraz oznaczanie decyzji dotyczących recyklingu. Plany architektoniczne i techniczne dostępne w aplikacji zawierają kluczowe informacje, które wspierają inwentaryzowanie odpadów.
• Ocena materiałów: Platforma PlanRadar umożliwia przeprowadzenie szczegółowej analizy materiałów budowlanych, w tym ich specyfikacji, wymiarów, wagi i innych istotnych parametrów. Dzięki temu użytkownicy mogą podejmować świadome decyzje dotyczące gospodarowania odpadami, w tym zaznaczać, które elementy należy poddać recyklingowi lub zastąpić bardziej ekologicznymi alternatywami.
• Reprezentacja graficzna: Cyfrowe plany i modele obiektów budowlanych w oprogramowaniu pozwalają na oznaczanie konkretnych materiałów w przejrzysty sposób. Użytkownicy mogą wizualizować rozmieszczenie odpadów i zasobów na terenie budowy, co ułatwia zarządzanie procesem recyklingu oraz lepsze planowanie działań związanych z ponownym użyciem materiałów.

Po dokonaniu oceny rodzajów i ilości odpadów na platformie PlanRadar, inwestor, we współpracy z zespołem ekspertów, podejmuje ostateczne decyzje dotyczące recyklingu. Proces ten opiera się na lokalnych wytycznych oraz obowiązujących przepisach i zasadach.

- Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym to nie tylko decyzja biznesowa, ale konieczność dla branży budowlanej - mówi Krzysztof Studziński, Regional Manager PlanRadar w Polsce - Przyjmując zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, firmy mogą zwiększyć swoją rentowność dzięki oszczędnościom i nowym strumieniom przychodów z materiałów pochodzących z recyklingu. Takie działania mają także wpływ na ochronę środowiska i kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości, a platformy cyfrowe, takie jak PlanRadar, sprawiają, że optymalizacja ta jest zarówno wykonalna, jak i wydajna.

Budownictwo przyszłości: odpady w nowej roli

Nowe technologie pokazują, że odpady budowlane mogą być traktowane nie jako problem, ale jako cenny zasób. W czasach rosnącej świadomości ekologicznej i nacisku na odpowiedzialne praktyki biznesowe, takie podejście nie tylko wspiera środowisko, ale również poprawia efektywność ekonomiczną projektów budowlanych. To krok w stronę przyszłości, w której odpady przekształcają się w fundament innowacji i zrównoważonego rozwoju.